Sprawiedliwość, ale nie tylko od święta

W 2007 roku Zgromadzenie Ogólne ONZ postanowiło ustanowić to święto, którego celem jest zwrócenie uwagi na globalne nierówności społeczne oraz promowanie działań na rzecz zmniejszenia ubóstwa, wykluczenia społecznego i bezrobocia. Pracując nad koncepcją Światowego Dnia Sprawiedliwości Społecznej, ONZ uznało, że ubóstwo, brak godnej i pełnej pracy, dyskryminacja ze względu na płeć, oraz brak dostępu do świadczeń społecznych wciąż stanowią poważne problemy, z którymi boryka się znaczna część mieszkańców naszego globu.

Głód, ubóstwo i bezrobocie - trzy zjawiska, które ilustrują społeczne nierówności

Globalne statystyki związane z głodem i ubóstwem są porażające. Ponad jedna trzecia ludzkości żyje za mniej niż jeden dolar dziennie, a niedożywienie i głód przyczyniają się do śmierci co trzeciej osoby na Ziemi. Na całym świecie jest ponad 100 milionów osób bezrobotnych, a co siódmy mieszkaniec naszej planety żyje w slumsach.

Należy zauważyć, że kobiety stanowią 70% najuboższych ludzi na świecie. Wpływ na to mają stereotypy płci, dyskryminacja w rodzinie oraz na rynku pracy, co często prowadzi do skazania kobiet na życie w biedzie. Ponadto, większość ludzi, którzy nie potrafią czytać i pisać to kobiety, ze względu na brak możliwości edukacyjnych. W związku z tym, międzynarodowi i lokalni działacze na rzecz praw człowieka podejmują działania, aby zwiększyć dostęp kobiet i dziewcząt do edukacji, uważając to za kluczowy element walki z ubóstwem kobiet i całego społeczeństwa. Zjawisko feminizacji ubóstwa jest również obecne w Polsce. Mimo że kobiety są lepiej wykształcone niż mężczyźni, a większość osób z wyższym wykształceniem to kobiety, to jednak aż 60% osób trwale bezrobotnych to kobiety.

Człowiek bez wolności

Ubóstwo to nie tylko brak pracy - stereotypowe kojarzenie ubóstwa jedynie z bezrobociem jest błędne. Rzeczywistość pokazuje, że osoby najbardziej zagrożone ubóstwem to często pracownicy, którzy zmuszeni są do pracy w niewolniczych warunkach. Według Międzynarodowej Organizacji Pracy co najmniej połowa globalnej siły roboczej zmuszona jest do podejmowania pracy niepewnej, zwanej także pracą precaryjną. Praca ta charakteryzuje się niskimi zarobkami, brakiem zabezpieczeń socjalnych takich jak ubezpieczenia zdrowotne czy emerytalne, a także brakiem ochrony przed zwolnieniem. Osoby pracujące w takich warunkach często nie są objęte podstawowymi formami ochrony pracy, włączając w to przepisy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy.

Na przykład, fabryki produkcji iPhone'ów w Chinach wykorzystują pracowników w niewolniczych warunkach przypominających obozy pracy. Pracownicy, którzy składają telefony komórkowe, są zmuszani do pracy po 16 godzin dziennie, otrzymują minimalną stawkę godzinową, mają tylko dwa dni wolne w miesiącu, a ich dokumenty są zabierane. Podobne łamanie praw człowieka dotyczy pracowników fabryk tekstyliów w Azji. Ostatnio aktywiści społeczni przypomnieli tragedię, która miała miejsce w Bangladeszu, gdzie zginęło blisko półtora tysiąca pracowników pracujących w fabryce szyjącej odzież dla takich gigantów odzieżowych, jak marka Benetton.

Jednakże, aby doświadczyć nieludzkich warunków pracy, nie trzeba udawać się aż do Azji. Także w Polsce istnieją specjalne strefy ekonomiczne, gdzie pracodawcy mają więcej swobody i mogą bezkarnie wyzyskiwać pracowników. W koreańskiej fabryce Chung Chong pod Wrocławiem warunki pracy przypominają te z fabryk iPhone'ów w Chinach - pracownicy otrzymują jedynie 1600 zł za ciężką pracę w pełnym wymiarze, są zmuszani do wykonywania obowiązkowych nadgodzin, a ich umowy są krótkoterminowe.

Jak można pomagać?

• wspieraj organizacje pozarządowe zajmujące się problemami nierówności społecznych. Możesz dołączyć do takiej organizacji jako wolontariusz lub wesprzeć ją finansowo;
• włączaj się w akcje społeczne mające na celu przeciwdziałanie nierównościom społecznym;
• świadomie dokonuj wyborów zakupowych. Wybieraj produkty firm, które dbają o swoich pracowników i przestrzegają zasad etycznych. Unikaj firm, które wykorzystują tanie siły robocze i naruszają prawa pracowników;
• prowadź dialog z ludźmi z Twojego otoczenia na temat problemów związanych z nierównościami społecznymi. Dzięki rozmowom z innymi możesz zwiększyć świadomość na temat problemów, a także zachęcić innych do podejmowania działań na rzecz zmian.